Yazar: YILDIZ DEVECİ BOZKUŞ
Danışman: PROF. DR. NEŞE ÖZDEN
Yer Bilgisi: Ankara Üniversitesi / Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü / Tarih Bölümü / Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Anabilim Dalı / Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bilim Dalı
Konu: Tarih; Türk İnkılap Tarihi
Doktora Tezi (2011)
Özet: “Ermeni soykırım iddiaları ve bunlara ilişkin Parlamento kararlarında Soğuk Savaş döneminde nasıl bir değişim ve dönüşümün yaşandığı bu doktora tezinin konusudur. Bu çerçevede soykırım tartışmalarının ötesinde uluslararası kamuoyunda ve yabancı basında konunun nasıl ele alındığı ve nasıl bir bakış açısı ile konuya yaklaşıldığı değerlendirilmiştir. Bu çalışma altı bölümden oluşmaktadır. Tezin Giriş bölümünde, Soğuk Savaş dünyasından hareketle, 1915 Olayları’nın 1945 sonrasında hangi aşamaya ulaştığı ve Ermeni meselesinin 1948 Soykırım Sözleşmesi ve İnsanlığa Karşı Suçlar kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği sorgulanmaya çalışılmıştır. Tezin Birinci Bölümü’nde, Ermeni Sorunu’nun oluşum evrelerindeki temel dinamikler, Cumhuriyetin kuruluş yıllarında konunun ele alınış biçimi ve sorunun nasıl uluslararası bir boyut kazandığı hususlarına değinilmiştir. Bu bölümde ayrıca Soykırım iddiaları açısından 1965 yılının önemi, Ermeni terörü ve Avrupa Parlamentosu kararıyla ilgili değerlendirmelerde bulunulmuştur. Çalışmanın İkinci Bölümü’nde, geçmişten günümüze hangi ülkelerin parlamentolarında soykırım iddialarını kabul ettiği, bunun gerekçeleri ve kararların karşılaştırmaları ile söz konusu ülkeler hakkında kısa tanıtım bilgilerine yer verilmiştir. Kararların alındığı dönemde Avrupa kamuoyu ile Avrupa basınının Ermeni Sorunu’na nasıl yaklaştığının değerlendirildiği Üçüncü Bölüm’de, Almanya, Belçika, Fransa, İngiltere, İsviçre ve İtalya basınları incelenmiştir. ABD ve Rus basınının ele alındığı Dördüncü Bölüm’de, biri soykırım iddialarını kabul etmiş olan Rusya diğeri ise soykırımın kabul ettirilmesi için yoğun çalışmaların yürütüldüğü bir ülke olan ABD’nin Ermeni Sorunu’na bakışı aktarılmıştır. Ermenistan ile Azerbaycan basınının değerlendirildiği Beşinci Bölüm’de, Soykırım iddialarının doğrudan muhatabı olan iki ülkenin, 1915 Olayları’na ve Türkiye’ye ilişkin tutumları, birbirlerine bakışlarının şekillenmesini etkileyen faktörler ile bu ülkelerin soykırımı kabul eden ülkelere yönelik tutumları değerlendirilmiştir. Akdeniz ve Ortadoğu ülkelerinin Ermeni meselesiyle ilgili yayınlarının değerlendirildiği Altıncı Bölüm’de, İran, İsrail, Mısır ve Kıbrıs Rum Yönetimi’nin Ermeni iddialarıyla ilgili hangi konulara ağırlık verdiği, konuyu, siyasi, dini ve coğrafi olarak değerlendirip değerlendirmediği ve bu konunun hangi ülkelerde iç siyaset malzemesi olarak kullanıldığı ele alınmıştır. Tezin Sonuç Bölümü’nde ise, Ermeni Sorunu’nun Soğuk Savaş’ta ve sonrasında, parlamento kararları aracılığıyla boyut değiştirdiği ve bu kapsamda konunun basındaki yansımaları kıyaslamalı olarak yorumlanmıştır. Bu çalışma, birincil kaynak olarak Başbakanlık Basın Yayın Enformasyon Dairesi Başkanlığı belgelerine, soykırımı kabul etmiş olan ülkelerin parlamento kararlarına ve Basın organlarına yansıyan haberlere dayanmakta olup, konuyla ilgili olarak daha önce yerli ve yabancı dille yapılmış çalışmalara da yer verilmiştir.”