Dönemin öncelikli önemi, birlikte yaşamdan ayrışmaya giden yolun ilk aşamasını oluşturmasıdır. Bu zaman aralığında 1789 Fransız İhtilali’nin bir yansıması olarak milliyetçi akımların giderek yayılması, Osmanlı idari sistemindeki sıkıntılar, Rusya’yı adeta Osmanlı topraklarındaki Hıristiyanların hamisi durumuna getiren antlaşmaların imzalanması ve ilk olarak Ermeni bağımsızlık hareketlerinden somu...

1827-28 savaşı akabinde Ruslar Osmanlı’nın Orta Asya’ya açılan kapısı Güney Kafkasya’ya Gürcü ve Ermenileri yerleştirdi ve Osmanlı’nın Orta Asya’yla toprak temasını kesmeyi amaçladı. Doğu Anadolu’dan ve İran’dan gerçekleştirilen bu Ermeni göçü sebebiyle ortak yaşam kültürü bozulmaya başladı....

Misyoner örgütleri, özellikle de Protestan misyonerler 1801-1810 tarihleri arasında İzmir’de faaliyete geçtiklerinde, Müslümanları Hıristiyan yapamayacaklarını görüp buradaki Ermeni toplulukları üzerinde çalışmaya başladırlar....

Batılılar, misyoner okulları sayesinde kadim Ortodoks olan Ermenilerin önemli bir kısmını Protestan ve Katolik mezhebine çekiyorlar, çeviriyorlar. Osmanlı Devleti Ermenilere ait bu Katolik ve Protestan kiliselerini kabul etmek durumunda kalıyor. Bütün mesele de bu okullar ekseninde gelişiyor dönüşüyor....

19. yüzyılın Rus emperyalistik siyasetinin hedeflerini iyice bilirsek Kırım Savaşı’nın sebeplerini ve ondan sonra 93 Savaşı’nın sebeplerini ve sonuçlarını anlarız. 18. yüzyılın son çeyreğinden zamanımıza kadar, Rus siyasetinin ana hedeflerinin birisi Balkanları kendi nüfuzuna almak ve aynı zamanda Boğazları kendi kontrolü altında tutmak....

Abdülhamit dönemi sonrasının Doğu Anadolu Bölgesi, özellikle Ermeni toplumunun yaşadığı, yoğun yaşadığı vilayetlerde karşımıza çıkan resim bir taraftan da Ermeni milliyetçiliğinin kendi politik gündemini geliştirdiği ve pratiğe döktüğü bir sürecin resmidir. Bunun içinde kurulan örgütler zaten şiddeti, terörü bir politika olarak da kullanmayı meşrulaştıran, meşru gören, o dönemin ruhuna uygun sert örgütlerdi....