Yazar: ÜLKÜ ÇALIŞKAN
Danışman: PROF.DR. İLKER ALP
Yer Bilgisi: Trakya Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Anabilim Dalı
Konu: Tarih; Türk İnkılap Tarihi
Yüksek Lisans Tezi (2003)
Özet: “Rus Çarlığı 1917 Komünist Devrimi’yle yıkılınca Bolşevik Hükümeti, Osmanlı Devleti ile savaşa son vermek üzere 5 Aralık 1917’de Erzincan Ateşkes Antlaşması’nı imzaladı. Sovyet Rusya ve İttifak Devletleri arasında 3 Mart 1918 Brest Litovsk Antlaşması imzalanıncaya kadar Ermeniler Türk halkına yönelik katliâm yaptılar. Antlaşmaya göre; Kars, Ardahan, Batum sancakları (Elviye-i Selâse), halkının rızası şartıyla Osmanlı Devleti’ne bırakıldı. Türk Ordusu, Kafkasya üzerinden ilerlemesine devam ederek 15 Eylül 1918’de Bakü’ye girdi. Ancak 30 Ekim 1918 Mondros Ateşkes Antlaşması gereğince 1914 sınırına geri çekilmek zorunda kaldı. Ermeni çetelerinin faaliyetleri bu ara dönemde de artarak devam etti. Kâzım Karabekir’in XV. Kolordu’nun başına geçmesi, Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu’ya geçerek Kurtuluş Savaşı’nı başlatması Doğu Cephesi’nde durumu değiştirdi. 1920 Haziranında Ermeni kuvvetlerinin Doğu Anadolu’da Oltu’da Türklere geniş çaplı saldırısı üzerine TBMM Hükümeti Ermenistan’a karşı Misâk-ı Millî’yi gerçekleştirmeye yönelik bir askerî harekata geçmeye karar verdi. Doğu Cephesi Komutanı Kâzım Karabekir komutasında 28 Eylül’de başlayan harekatta önce Sarıkamış, sonra Kars kurtarıldı. 7 Kasım’da Gümrü işgal edildi. Ermenistan’ın barış istemesi üzerine 2 Aralık 1920’de Gümrü Barış Antlaşması yapıldı. Türk Ordusu’nun Gürcistan doğrultusunda ilerlemesiyle Ardahan, Artvin ele geçirildi. Böylece Moskova ve Kars Antlaşmalarının imzalanmasıyla yeni Türkiye’nin doğudaki sınırları belirlenmiş oldu. Türkiye açısından Ermeni Meselesi kesin olarak çözümlendi.”
Anahtar Kelimeler: Mustafa Kemal Paşa, Kâzım Karabekir, Elviye-i Selâse, Sovyet Rusya, Doğu Cephesi