Yazar: AHMET CENK EKİM
Danışman: PROF. DR. BİGE SÜKAN
Yer Bilgisi: Ankara Üniversitesi / Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü / Tarih Bölümü / Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Anabilim Dalı / Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bilim Dalı
Konu: Tarih; Türk İnkılap Tarihi; Uluslararası İlişkiler
Yüksek Lisans Tezi (2010)
Özet: “1786’ya kadar uzanan Türk Amerikan ilişkileri temelde Amerikalı tüccar ve misyonerlerin faaliyetlerine dayanmaktadır. Ermenilerle ilişkileri gelişen Amerikan misyonerleri, sadık tebaa olarak bilinen Ermenileri Anadolu’da oluşan ayrılıkçı Ermeni terörünün militanlarına dönüştürmüştür. Birinci Dünya Savaşı’nda ABD resmen Osmanlı İmparatorluğu’na savaş ilan etmemiştir. Amerikan basını, Türklerin Ermenilere karşı 1915 yılında uyguladığı tehcir olayını yakından izlemiştir. Paris Barış Konferansı’nda görüşülen ‘Milletler Cemiyeti Misakı’nın mandalarla ilgili maddesi, Osmanlı Devleti’nden ayrılıp bağımsız bir millet haline gelebilecek yerlerde mandater olacak devletin seçiminde, bu toplumların isteklerine önem vermektedir. Bu nedenle toplumların isteklerini saptamak üzere bir komisyon gönderilmesi kararlaştırılmıştır. Türkiye Mandaları Hakkında Milletlerarası Komisyonu’nun Amerikan Şubesi adı verilen ‘King-Crane Komisyonu’ görevlendirilmiştir. King-Crane Heyeti’nin raporu ABD’nin mandater olabilmesi için Anadolu ve Kafkasya’da ayrıntılı bir inceleme yapılmasını gerekli kılmıştır. Barış Konferansı tarafından Fransa’daki Amerikan Ordusu Kurmay Başkanı General Harbord, Kafkasya ve Ermenistan’da tahkikat için görevlendirilmiştir. Generalin başkanlık ettiği misyonun görevi, ABD’nin bölgede mandaterliği kabul etmesi için gerekli olan şartları incelemektir. Heyetin raporu ile Türkiye’de Amerikan mandasının uygulanmasının ve Doğu Anadolu’da bağımsız bir Ermenistan kurulmasının mümkün olmadığı tespit edilmiş ve rapor Amerikan Senatosu’na sunulduktan sonra kongre tarafından yapılan manda tasarısı reddedilmiştir.
Tüm bu dönem zarfında Amerikan kamuoyunda Türk karşıtı eğilimler söz konusudur. The New York Times Gazetesi’nin makalelerinde de bu husus açık olarak görülmektedir. Ermeni milliyetçileri ile iş birliği yapan bir kesim, ABD’nin bölgede mandater olarak yer almasını ve Türkiye’deki Ermenilerin bağımsız bir devlet kurmasını sağlamaya çalışmıştır. Gazetede yer alan çoğu haber bölgede görevli yardım kuruluşları aracılığı ile Ermeni kaynaklardan alınmıştır.”
Anahtar Kelimeler: Charles Richard Crane, Henry Churchill King, James Guthrie Harbord, Wilson Prensipleri, Paris Barış Konferansı, Manda, Ermeni, Ermenistan, King-Crane Heyeti, General Harbord Misyonu, Türk Amerikan İlişkileri.