Yazar: MUSTAFA KARATEPE
Danışman: DOÇ.DR. MEBRURE DEĞER ; PROF.DR. AYTEN ALTINTAŞ
Yer Bilgisi: İstanbul Üniversitesi / Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Konu: Deontoloji ve Tıp Tarihi
Doktora Tezi (1999)
Özet: “Tifüs özellikle savaş yıllarında salgınlar yapmış bir infeksiyon hastalığıdır. Hastalık salgın dönemlerinde binlerce insanın ölümüne neden olmuştur. 1853 yılında Kırım Savaşı’nda tifüs’den ölenler çatışmada ölenlerden daha fazladır. Fransız hekim Charles Nicolle tifüs hastalığını, insandan insana bitlerin taşıdığını 1909 yılında keşfetti. Nicolle bu çalışmasıylas 1928 yılı Nobel Tıp Ödülü’nü kazandı. I. Dünya Savaşı yıllarında da Avrupa ve Osmanlı ordularında tifüs salgınları görüldü. Osmanlı Ordusu’ndaki tifüs salgınlarının en şiddetlisi Kafkas Cephesinde ortaya çıktı. 1914-1915 kışında asker ve sivil pek çok insan tifüsten öldü. Salgınları önlemek için bitleri öldürmek gerekiyordu. Ancak Kafkas Cephesinde bulunan 3. Orduda etüv makinaları çok azdı. Dr. Abdülkadir Noyan tarafından önerilen yöntem kullanılarak elbiseler fırınlarda temizlendi. Dr. Tevfik Salim Sağlam tifüs hastalarının kanlarından elde ettiği tifüs aşısını ilk kez 28 Mart 1915 günü uyguladı. İlk kez aşı yapılan 9 kişiden 5’i gönüllü hekimlerdi. 1916 yılında Dr. Ahmet Fikri Tüzer, buğu sandığı adını verdiği bir dezenfeksiyon cihazı yaptı. Buğu sandıklan 1917 yılından itibaren Kafkas Cephesinde yaygın olarak kullanıldı. Buğu sandıklarının kullanılmaya başlamasıyla tifüs salgınları kontrol altına alındı. Kafkas Cephesinde 1915 yılı Mart ayından savaşın sonuna kadar 7310 asker öldü. 1914-1918 yılları arasında Kafkas Cephesinde 164 sağlık subayı tifüse yakalanarak vefat etti.”