Ermenistan’ın “’Ermeni Soykırımı’ 100. Yıl Etkinliklerinin Koordinasyonu Devlet Komisyonu”, dünyanın çeşitli yerlerindeki diaspora örgütleriyle yürüttüğü işbirliği sonucunda bir deklarasyon açıkladı.
Tam metni 29 Ocak günü Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan’ın da katıldığı komisyon toplantısında açıklanan deklarasyonda, metnin “’Ermeni soykırımı’nın 100’üncü yılında dünya genelindeki Ermenilerin iradesini ortaya koyduğu”nun altı çizilirken, deklarasyonun hazırlanmasında Ermenistan Bağımsızlık Bildirgesi ve Ermenistan Cumhuriyeti Anayasası ile Birleşmiş Milletler (BM) Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi ile Savaş Suçları ve İnsanlığa Karşı Suçlar Bakımından Kanuni Sınırlamaların Uygulanmayacağına Dair Sözleşme gibi uluslararası belgelere dayandırıldığı ifade edildi.
1894-1923 yılları arasında Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti yönetimleri altında Ermeni halkına “planlı ve sürekli soykırım” uygulandığının öne sürüldüğü deklarasyonda “Ermeni mirasının yok edildiği” de iddia edildi. Deklarasyonda 24 Mayıs 1915 tarihli İtilaf Devletleri ortak bildirisine de atıfta bulunarak bu metinde Ermenilere yapılanların “insanlığa ve medeniyete karşı suç” olarak tanımlandığı ve Osmanlı Devleti yetkililerinin doğrudan sorumlu tutulduğu dile getirildi. Deklarasyonda ayrıca 1920 tarihli Sevr Barış Antlaşması ve Amerikan Başkanı Woodrow Wilson’ın Tahkim Kararı’na atıfta bulunularak bunların “sorumluların belirlenmesi” hususunda alınan kararlar olduğu öne sürüldü.
Uzlaşının önkoşulu “soykırım”ın tanınması
Deklarasyonda vatandaşlar, BM üyesi devletler ve uluslararası kuruluşlara “tarihsel adaletin tesis edilmesi” çağrısında bulunulurken Türkiye’nin “Ermeni soykırımı”nı tanıyıp kınamasının iki halk arasında tesis edilecek uzlaşının başlangıç noktası olabileceği düşüncesi dile getirildi. Deklarasyon metninin birer kopyası “Ermeni Soykırımı” Müze ve Enstitüsü, Ermenistan Cumhuriyeti Ulusal Arşivi ile BM Genel Sekreterliği’ne verildi. Deklarasyonun açıklandığı toplantının ardından katılımcılar Erivan’daki “Soykırım Anıtı”nı ziyaret etti