BELGELER
BOA, Y. PRK. UM, 25/55
Bitlis Valiliği'nden
İstanbul'dan buraya kadar yol tezkiresi olmaksızın gelmiş bulunan Kaspar adlı bir Ermeni şüphe üzerine sorguya alınmıştır. Adı geçen şahıs bu muameleden dolayı paniğe kapıldığından soruşturma derinleştirilmiştir. Kendisi İstanbul'da Samatya, Kumkapı, Yedikule ve Silivrikapı'da amelelik yaptığını ve şimdi de memleketi olan Van dahilindeki Karçivan'a* gitmek üzere döndüğünü söylemiştir. Davranışı, sözlerindeki tutarsızlıkları ve bazı ifadelerinden ötürü Kaspar, bir hareketi veya işlediği bir suç üzerine firar etmiş olabileceği düşüncesiyle bizzat sorgulanmaya başlanmıştır. Başlangıçta bir hayli tereddüt göstermiş ve hiçbir bilgisi olmadığında ısrar etmişse de kendisine teminat verilmesi durumunda kaçış sebebini ve önemli bir diğer konuyu söyleyeceğini ifade etmiştir. Kendisine teminat verilerek zabta geçirilen ifadesinde, "İstanbul'dan firarından önceki son gece saat 2'de Kumkapı açıklarında duran Pake adlı İngiliz vapurundan üzerleri muşamba ile örtülü bir takım sandıklar çıkartıldığını, bu sırada Samatya'da Mikailo Anji (Kalanis) adında bir kişinin kendisini çağırarak iki sandık teslim edip bunları Kumkapı'da Ermeni Patrikhanesi tarafına götürmesini ve orada kendisini karşılayacak adama vermesini tenbih ettiğini, bu şekilde taşırken Patrikhane görevlilerinden Moşih adlı şahsın sandıkları kendisinin elinden aldığını, sandığın birisi kırık olduğundan içinde görünen bir takım fitil vb. şeylerin ne olduğunu sorduğunda bunların dinamit olduğunu ve bir tarafa haber verirse kendisi için iyi olmayacağı yolunda tehdit edildiğini ve dinamiti naklettiği için sonradan korkarak kaçtığını" belirtmiştir.
Bu dinamitin nereye götürüldüğü, nerede saklandığı, böyle daha başka sandıklar olup olmadığı ve bu durumu başka kimlerin bildiği hususunda sorgulamaya devam edilmektedir. Ortaya çıkacak diğer konular da peyderpey arz edilecektir. Kaspar'ın zabta geçirilmiş olan bu ifadesi, önemli görüldüğü için arz edilmiştir.
21 Ekim 1892
Bitlis Valisi
Tahsin
BOA, Y. PRK. UM, 25/55
Yıldız Saray‑ı Hümâyûnu
Bitlis Valiliği'nden
İstanbul'dan buraya kadar yol tezkiresi olmaksızın gelmiş bulunan Kaspar adlı bir Ermeni şüphe üzerine sorguya alınmıştır. Adı geçen şahıs bu muameleden dolayı paniğe kapıldığından soruşturma derinleştirilmiştir. Kendisi İstanbul'da Samatya, Kumkapı, Yedikule ve Silivrikapı'da amelelik yaptığını ve şimdi de memleketi olan Van dahilindeki Karçivan'a* gitmek üzere döndüğünü söylemiştir. Davranışı, sözlerindeki tutarsızlıkları ve bazı ifadelerinden ötürü Kaspar, bir hareketi veya işlediği bir suç üzerine firar etmiş olabileceği düşüncesiyle bizzat sorgulanmaya başlanmıştır. Başlangıçta bir hayli tereddüt göstermiş ve hiçbir bilgisi olmadığında ısrar etmişse de kendisine teminat verilmesi durumunda kaçış sebebini ve önemli bir diğer konuyu söyleyeceğini ifade etmiştir. Kendisine teminat verilerek zabta geçirilen ifadesinde, "İstanbul'dan firarından önceki son gece saat 2'de Kumkapı açıklarında duran Pake adlı İngiliz vapurundan üzerleri muşamba ile örtülü bir takım sandıklar çıkartıldığını, bu sırada Samatya'da Mikailo Anji (Kalanis) adında bir kişinin kendisini çağırarak iki sandık teslim edip bunları Kumkapı'da Ermeni Patrikhanesi tarafına götürmesini ve orada kendisini karşılayacak adama vermesini tenbih ettiğini, bu şekilde taşırken Patrikhane görevlilerinden Moşih adlı şahsın sandıkları kendisinin elinden aldığını, sandığın birisi kırık olduğundan içinde görünen bir takım fitil vb. şeylerin ne olduğunu sorduğunda bunların dinamit olduğunu ve bir tarafa haber verirse kendisi için iyi olmayacağı yolunda tehdit edildiğini ve dinamiti naklettiği için sonradan korkarak kaçtığını" belirtmiştir.
Bu dinamitin nereye götürüldüğü, nerede saklandığı, böyle daha başka sandıklar olup olmadığı ve bu durumu başka kimlerin bildiği hususunda sorgulamaya devam edilmektedir. Ortaya çıkacak diğer konular da peyderpey arz edilecektir. Kaspar'ın zabta geçirilmiş olan bu ifadesi, önemli görüldüğü için arz edilmiştir.
21 Ekim 1892
Bitlis Valisi
Tahsin
BOA, Y. PRK. UM, 25/55
