Şifre çözümü
Refahiye
564/100
3 ncü Ordu Komutanlığına
1. Çeşitli tarihlerdeki muharebelerde esir düşen çeşitli birliklere mensup üç erle iki başıbozuk 20 Ocak 1918 günü Mezekler deresi istikametiyle, Hınzoru’da bulunan 36 ncı Tümen ileri karakollarına sığınmışlardır. Bunlar, 18 Ocak 1918 günü Erzincan’dan çıkmışlar ve dağ yolu ile bu tarafa geçebilmişlerdir.
2. Söz konusu kişilerin 36 ncı Tümen tarafından yapılan sorgulamalarında alınan ifadelerinin Erzincan’la ilgili kısımları, haber toplayıcılarımızın 21 Ocak 1918 tarih ve 56 numara ile arz edilen ifadelerini doğrulamaktadır.
3. Erzincan’da Ermenilerin Müslüman halka karşı yaptıkları mezalim hakkında bu kişilerin şahit oldukları ve bildikleri olaylar aşağıdadır:
a. Ermeniler, aslen Zazalar halkından olup Erzincan’da oturan Kara Mehmet’in oğlu ile dört arkadaşını gecenin birinde -tarihi bilemiyorlar- haşhaş değirmeninde parçalamışlardır.
b. Erzincan’ın Karakilise köyünden olup Erzincan’da oturan Dursun Ağa, izin alarak, sığırlarının altına sermek üzere bir gübre deposundan arabasıyla gübre alırken, üç beş küçük çaplı Rus piyade tüfeği ortaya çıkmış ve oradan geçen Rus devriyeleri tarafından adı geçen kişi tüfek çalmakla suçlanmış ve tutuklanmıştır.
c. Erzincan’da Demirciler civarında Ermeniler, Kürt Mehmet Ağa adında bir başıbozuğa saldırmışlardır. Aynı yerde oturmakta olan ismini bilmedikleri bir Müslüman kadını da zorla alıp götürmüşlerdir.
d. Hangi mahallede oturduğunu bilmedikleri Belediye Kâtibi Mehmet Efendi’yi esir alarak, Erzincan’dan alıp bilinmeyen bir yere götürmüşlerdir. Mehmet Efendi’nin annesini, eşini ve dört yaşındaki çocuğunu parçalamışlardır. 10 gün önce, 10 kadar Kürt’ün bulunduğu Cencige köyüne gelen Ermeni gönüllüleri, köyü basmışlar ve burada akşama kadar çarpışmışlardır. Bu çarpışmada Ermenilerden dokuzu ölmüştür.
5. Ermeniler, elde edeceklerine inandıkları bağımsızlıkları için, bu sıralar Dersim Kürtlerine her hususta yardım etmektedirler. Kürtler tarafından kendilerine yapılan saldırıları da Kürtlere mâl etmeyerek, Türklere yüklemektedirler.
6. Söz konusu kişilerin Kolordu Karargâhı’na gelişlerinden sonra alınacak ifadelerinden, kayda değer olan maddeler ayrıca arz edilecektir.
7. İşbu şifre Birinci Şube’den “62” numara ile yazılmıştır.
22 Ocak 1918
1 nci Kafkas Kolordusu
Komutan Vekili
Rüştü
1 nci Şube 23 Ocak 1918 Paşa Hazretleri gelinceye kadar toplanalım.
Bugün Rus Komutanına yazarız.
Raporun tarihi 25-26 Ocak 1918 Mülteci askerlerden birisi, Polathane ile Yeros Burnu arasında Ermeniler tarafından soyulmuştur. 20 gün önce Ermeniler, Çavuşlu’nun 7,5 km güneyindeki Kırıklı köyü ile haritada ismi olmayan ve Görele’nin doğusunda Filtiroğlu (?) ile Göğeli arasında bulunan Aralıkos adındaki köyü basmış ve yağmalamışlardır. 10 gün önce iki Rus askeri Yeros Burnu’nun 5 km güneyindeki Yeniköy’ün Muhtarı Salih’i şehit etmişlerdir.
