1918-1923 dönemi, bir dünyanın yıkıldığı, yerine yeni bir hayatın ikame ettirildiği sancılı bir dönemi temsil eder. Bu dönemde Anadolu insanı hem İtilaf kuvvetlerinin istilasına ve katliamlarına hem topraklarının paylaşılmasına tanıklık etmiş, böylece kendini 1910’lardan beri bitmeyen bir savaşın son düzlüğünde bulmuştur. Bu sürecin ayrılmaz parçalarından biri yine Ermeni sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Hem sorunun I. Dünya Savaşı’ndan işgal ve Millî Mücadele yıllarına evrilmesi hem de silahlı Ermeni hareketlerinin I. Dünya Savaşı yıllarında olduğu gibi İngiliz, Fransız ve Ruslarla birlikte hareket etmesi, Ermeni sorunu ile hukuki ve askeri boyutlarda tekrar karşılaşılmasına zemin hazırlamıştır.
Bu çerçevede, gerek Mondros Mütarekesi, 5. Şube Tahkikatı, Divan-ı Harb-i Örfiler ve Sevr Antlaşması, gerekse Gümrü ve Lozan Antlaşmaları’nı ilgilendiren süreçlerin hepsinde Ermeni sorununa doğrudan yahut dolaylı atıflar vardır. Diğer taraftan, Ermeni silahlı hareketinin İngiltere ve Fransa ile bu dönemde ittifak halinde Anadolu’nun çeşitli bölgelerini işgal etmesi ve özellikle Doğu Anadolu’da Müslümanlara karşı giriştiği katliamlar bu dönemin anlatı ve analizlerinde gözden kaçırılmaması gereken hadiselerdendir.
Dönemle ilgili temel konu başlıkları ve tartışma konularını ise şöyle sıralamak mümkün: Mondros Mütarekesi ve 24. madde, Geri Dönüş Kararnamesi, savaş sonrası yargılamalar, yargılamalarla ilgili problemler, Paris Barış Konferansı, Bogos Nubar Paşa ve Ermeni Milli Heyeti, Ermenistan Cumhuriyeti ve Avetis Aharonyan, Vilayet-i Sitte, Milli Mücadele’de Ermenilerle ilişkiler, Londra Konferansı, Sevr Antlaşması, Gümrü Antlaşması, Moskova ve Kars Antlaşmaları, Lozan Konferansı, nüfus mübadelesi, Ermeni Cumhuriyeti Heyeti ve Ermeni Milli Heyeti, Malta sürgünleri ve yargılamalar, Ermeni suikastleri ve Doğu Lejyonu.