BELGELER
BOA, Y. PRK. EŞA, 16/80
İngiltere elçisinin Yozgat'taki Ermeni fesatçılarla ilgili tebligatı, gerçekte İngilizlerin Ermeni işlerini parmaklarına dolayarak Ermeni milletini himaye etmek ve son savaştan önce Balkan yarımadasında çıkarılan karışıklıkların bir benzerini Anadolu'da da yaratmak arzusunda olduklarını ortaya koymaktadır.
Sultan Abdülaziz Han hazretleri, Bulgaristan olaylarının belirtileri görülüp hissedilmeye başlandığı vakit bu emârelerin sonuçlarını düşünerek zaman kaybetmeden Avrupa büyük devletlerinden tehdit edebileceği bir devletle ‑meselâ o dönemin politikasına ve zamanın gereğine göre Avusturya Devleti ile‑ anlaşmış olsaydı, Rusya belki savaşa kalkışmaz veya kalkışmış olsa bile sonuç Osmanlı Devleti için zorlu olmazdı. Ayrıca bundan başka acı olaylar ve üzüntü verici durumlar da ortaya çıkmazdı.
Geçmişteki olaylardan ibret alarak şimdi fırsat varken İngiltere'nin belli olan maksadını harekete geçirmesini engellemek için Osmanlı Devleti'nin kendisine bir müttefik ve yardımcı sağlaması geçerli bir sebeptir.
Anadolu ve Rumeli'de Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğünü hakkıyla korumaya muktedir devletlerin başında komşu olması ve gücü itibarıyla Rusya gelir. Rusya'nın İran ülkesinde de nüfuzu fazladır. Bu bakımdan İran Devleti'nden de çekinmez.
Rusya muhalefette kararlılık gösterdikçe Anadolu'da Ermenilerin yaşadığı yerlerde mühim ve ciddi bir karışıklığın çıkmasına ihtimal yoktur. Eçmiyazin katogikosu Rusya'ya tabi olduğundan Çar onun aracılığıyla Ermenilere manen nüfuz edebilir. Osmanlı ülkesine kaçak silah ve eşya sokulmasını, Ermenilerin saldırılarını ve gücünü de engeller. Bulgarlar ayaklanacak olurlarsa, Karadeniz'deki donanması sayesinde Bulgaristan sahilini tehdit eder. Karadan Bulgaristan'ı ne ölçüde tazyike muktedir olduğunu da açıklamaya gerek yoktur. Kısacası Rusya'nın yardımı olmadıkça Osmanlı Devleti'nin Anadolu'da önemli bir ayaklanma çıktığında karışıklığı yatıştırmaya kolayca muvaffak olması ve İngiltere veya diğer bir Avrupa müdahalesini engellemesi güç gibi görünmektedir.
Bundan dolayı Osmanlı Devleti için böyle bir destekçi bulmak lâzımdır. Rusya Devleti Osmanlı Devleti'nin kendi bölgesindeki toprak bütünlüğünü sağlayıp korumak için Osmanlı Devleti ile anlaşmaya olumlu bakar ise, Fransa ile Rusya arasında genel politika açısından tam bir ittifak mevcut olduğundan Fransa tarafından da Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğünün korunması birlikte güvence altına alınmış olur. Böylelikle Karadeniz sahilindeki vilayetler ile Çanakkale Boğazı'nın müdafaa yolları tamamen sağlanıp Akdeniz tarafında da endişe kalmaz. Osmanlı Devleti'nin yararına olan bu şartların kabulü karşılığında Rusya ve Fransa devletlerinin Osmanlı Hükümeti'nden karşılık olarak istemeleri doğal olan teminat konusunda şimdilik bir şey söyleyemem. Ancak bu iki büyük dost devlet Osmanlı Devleti'nin gerçek dostu ve gösterişten uzak bir şekilde destekçisi olup Osmanlı ülkesinin bütünlüğünü muhafazaya istekli olduklarından bu konuda Osmanlı Devleti'nden verilmesi zor ve zararlı teminat istemeyeceklerini kuvvetle ummaktayım.
Yukarıda belirtilen anlaşma şeklinin esasıyla buna dair şartların düzenlenmesi, Rusya ve Fransa tarafından uygun görülmesi durumunda belirleneceğinden Osmanlı ülkesinde kamuoyunu hazırlamak için gerek Rusya ve gerek Fransa'da yayınlar yapılması mümkündür.
[19 Ocak 1893]
BOA, Y. PRK. EŞA, 16/80
BOA, Y. PRK. EŞA, 16/80
İngiltere elçisinin Yozgat'taki Ermeni fesatçılarla ilgili tebligatı, gerçekte İngilizlerin Ermeni işlerini parmaklarına dolayarak Ermeni milletini himaye etmek ve son savaştan önce Balkan yarımadasında çıkarılan karışıklıkların bir benzerini Anadolu'da da yaratmak arzusunda olduklarını ortaya koymaktadır.
Sultan Abdülaziz Han hazretleri, Bulgaristan olaylarının belirtileri görülüp hissedilmeye başlandığı vakit bu emârelerin sonuçlarını düşünerek zaman kaybetmeden Avrupa büyük devletlerinden tehdit edebileceği bir devletle ‑meselâ o dönemin politikasına ve zamanın gereğine göre Avusturya Devleti ile‑ anlaşmış olsaydı, Rusya belki savaşa kalkışmaz veya kalkışmış olsa bile sonuç Osmanlı Devleti için zorlu olmazdı. Ayrıca bundan başka acı olaylar ve üzüntü verici durumlar da ortaya çıkmazdı.
Geçmişteki olaylardan ibret alarak şimdi fırsat varken İngiltere'nin belli olan maksadını harekete geçirmesini engellemek için Osmanlı Devleti'nin kendisine bir müttefik ve yardımcı sağlaması geçerli bir sebeptir.
Anadolu ve Rumeli'de Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğünü hakkıyla korumaya muktedir devletlerin başında komşu olması ve gücü itibarıyla Rusya gelir. Rusya'nın İran ülkesinde de nüfuzu fazladır. Bu bakımdan İran Devleti'nden de çekinmez.
Rusya muhalefette kararlılık gösterdikçe Anadolu'da Ermenilerin yaşadığı yerlerde mühim ve ciddi bir karışıklığın çıkmasına ihtimal yoktur. Eçmiyazin katogikosu Rusya'ya tabi olduğundan Çar onun aracılığıyla Ermenilere manen nüfuz edebilir. Osmanlı ülkesine kaçak silah ve eşya sokulmasını, Ermenilerin saldırılarını ve gücünü de engeller. Bulgarlar ayaklanacak olurlarsa, Karadeniz'deki donanması sayesinde Bulgaristan sahilini tehdit eder. Karadan Bulgaristan'ı ne ölçüde tazyike muktedir olduğunu da açıklamaya gerek yoktur. Kısacası Rusya'nın yardımı olmadıkça Osmanlı Devleti'nin Anadolu'da önemli bir ayaklanma çıktığında karışıklığı yatıştırmaya kolayca muvaffak olması ve İngiltere veya diğer bir Avrupa müdahalesini engellemesi güç gibi görünmektedir.
Bundan dolayı Osmanlı Devleti için böyle bir destekçi bulmak lâzımdır. Rusya Devleti Osmanlı Devleti'nin kendi bölgesindeki toprak bütünlüğünü sağlayıp korumak için Osmanlı Devleti ile anlaşmaya olumlu bakar ise, Fransa ile Rusya arasında genel politika açısından tam bir ittifak mevcut olduğundan Fransa tarafından da Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğünün korunması birlikte güvence altına alınmış olur. Böylelikle Karadeniz sahilindeki vilayetler ile Çanakkale Boğazı'nın müdafaa yolları tamamen sağlanıp Akdeniz tarafında da endişe kalmaz. Osmanlı Devleti'nin yararına olan bu şartların kabulü karşılığında Rusya ve Fransa devletlerinin Osmanlı Hükümeti'nden karşılık olarak istemeleri doğal olan teminat konusunda şimdilik bir şey söyleyemem. Ancak bu iki büyük dost devlet Osmanlı Devleti'nin gerçek dostu ve gösterişten uzak bir şekilde destekçisi olup Osmanlı ülkesinin bütünlüğünü muhafazaya istekli olduklarından bu konuda Osmanlı Devleti'nden verilmesi zor ve zararlı teminat istemeyeceklerini kuvvetle ummaktayım.
Yukarıda belirtilen anlaşma şeklinin esasıyla buna dair şartların düzenlenmesi, Rusya ve Fransa tarafından uygun görülmesi durumunda belirleneceğinden Osmanlı ülkesinde kamuoyunu hazırlamak için gerek Rusya ve gerek Fransa'da yayınlar yapılması mümkündür.
[19 Ocak 1893]
BOA, Y. PRK. EŞA, 16/80
BOA, Y. PRK. EŞA, 16/80
İngiltere elçisinin Yozgat'taki Ermeni fesatçılarla ilgili tebligatı, gerçekte İngilizlerin Ermeni işlerini parmaklarına dolayarak Ermeni milletini himaye etmek ve son savaştan önce Balkan yarımadasında çıkarılan karışıklıkların bir benzerini Anadolu'da da yaratmak arzusunda olduklarını ortaya koymaktadır.
Sultan Abdülaziz Han hazretleri, Bulgaristan olaylarının belirtileri görülüp hissedilmeye başlandığı vakit bu emârelerin sonuçlarını düşünerek zaman kaybetmeden Avrupa büyük devletlerinden tehdit edebileceği bir devletle ‑meselâ o dönemin politikasına ve zamanın gereğine göre Avusturya Devleti ile‑ anlaşmış olsaydı, Rusya belki savaşa kalkışmaz veya kalkışmış olsa bile sonuç Osmanlı Devleti için zorlu olmazdı. Ayrıca bundan başka acı olaylar ve üzüntü verici durumlar da ortaya çıkmazdı.
Geçmişteki olaylardan ibret alarak şimdi fırsat varken İngiltere'nin belli olan maksadını harekete geçirmesini engellemek için Osmanlı Devleti'nin kendisine bir müttefik ve yardımcı sağlaması geçerli bir sebeptir.
Anadolu ve Rumeli'de Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğünü hakkıyla korumaya muktedir devletlerin başında komşu olması ve gücü itibarıyla Rusya gelir. Rusya'nın İran ülkesinde de nüfuzu fazladır. Bu bakımdan İran Devleti'nden de çekinmez.
Rusya muhalefette kararlılık gösterdikçe Anadolu'da Ermenilerin yaşadığı yerlerde mühim ve ciddi bir karışıklığın çıkmasına ihtimal yoktur. Eçmiyazin katogikosu Rusya'ya tabi olduğundan Çar onun aracılığıyla Ermenilere manen nüfuz edebilir. Osmanlı ülkesine kaçak silah ve eşya sokulmasını, Ermenilerin saldırılarını ve gücünü de engeller. Bulgarlar ayaklanacak olurlarsa, Karadeniz'deki donanması sayesinde Bulgaristan sahilini tehdit eder. Karadan Bulgaristan'ı ne ölçüde tazyike muktedir olduğunu da açıklamaya gerek yoktur. Kısacası Rusya'nın yardımı olmadıkça Osmanlı Devleti'nin Anadolu'da önemli bir ayaklanma çıktığında karışıklığı yatıştırmaya kolayca muvaffak olması ve İngiltere veya diğer bir Avrupa müdahalesini engellemesi güç gibi görünmektedir.
Bundan dolayı Osmanlı Devleti için böyle bir destekçi bulmak lâzımdır. Rusya Devleti Osmanlı Devleti'nin kendi bölgesindeki toprak bütünlüğünü sağlayıp korumak için Osmanlı Devleti ile anlaşmaya olumlu bakar ise, Fransa ile Rusya arasında genel politika açısından tam bir ittifak mevcut olduğundan Fransa tarafından da Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğünün korunması birlikte güvence altına alınmış olur. Böylelikle Karadeniz sahilindeki vilayetler ile Çanakkale Boğazı'nın müdafaa yolları tamamen sağlanıp Akdeniz tarafında da endişe kalmaz. Osmanlı Devleti'nin yararına olan bu şartların kabulü karşılığında Rusya ve Fransa devletlerinin Osmanlı Hükümeti'nden karşılık olarak istemeleri doğal olan teminat konusunda şimdilik bir şey söyleyemem. Ancak bu iki büyük dost devlet Osmanlı Devleti'nin gerçek dostu ve gösterişten uzak bir şekilde destekçisi olup Osmanlı ülkesinin bütünlüğünü muhafazaya istekli olduklarından bu konuda Osmanlı Devleti'nden verilmesi zor ve zararlı teminat istemeyeceklerini kuvvetle ummaktayım.
Yukarıda belirtilen anlaşma şeklinin esasıyla buna dair şartların düzenlenmesi, Rusya ve Fransa tarafından uygun görülmesi durumunda belirleneceğinden Osmanlı ülkesinde kamuoyunu hazırlamak için gerek Rusya ve gerek Fransa'da yayınlar yapılması mümkündür.
[19 Ocak 1893]
BOA, Y. PRK. EŞA, 16/80
