Yazar: BÜLENT YILDIRIM
Danışman: PROF. DR. CEZMİ ERASLAN
Yer Bilgisi: İstanbul Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Bölümü / Tarih Anabilim Dalı / Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı
Konu: Tarih
Doktora Tezi (2010)
Özet: “1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı’nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması, Osmanlı Devleti’nin karşısına büyük devletlerin müdahalelerine açık iki önemli sorun çıkarmıştır. Bunlardan ilki Osmanlı Devleti’nin Rumeli’de kalan topraklarında yaşayan Hıristiyanlara reformlar yapılması yani Makedonya Meselesi, ikincisi ise Doğu Anadolu’da Ermenilerin yoğun olarak yaşadığı vilayetlerde yeni düzenlemeler yapılması, Ermeni Meselesidir. Oluşan bu yeni siyasî süreçten cesaret alan Ermeni ve Makedon-Bulgar Milliyetçileri, kısa sürede silahlı komiteler kurarak aslında nüfus olarak çoğunluğu oluşturmadıkları topraklarda bağımsızlık mücadelesine kalkışmışlardır. 1890’lı yılların ikinci yarısından itibaren Ermeni komiteleri ile Makedon-Bulgar komiteleri işbirliği de yapmışlar ve Osmanlı Devleti’ne karşı birlikte ya da ayrı olarak çok sayıda isyan, suikast ve silahlı eylem gerçekleştirmişlerdir. Makedonya’nın Bulgaristan’a ilhakını milli dava olarak benimseyen Bulgar yönetimi, gerek Emaret döneminde gerekse Krallık döneminde Makedon-Bulgar komiteleri ile Ermeni komitelerini el altından desteklemiştir. Ermeni komiteleri 1880’lerin ikinci yarısından itibaren Bulgaristan’da teşkilatlanmaya ve şubelerini oluşturmaya başlamıştır. Bu komiteler Bulgaristan’da önemli yollar üzerinde bulunan Sofya ve Filibe gibi büyük şehirlerde teşkilat oluşturdukları gibi Varna, Burgaz ve Rusçuk gibi liman kentlerinde de şubelerini kurmuşlardır. Ermeni komiteleri için Bulgaristan kısa sürede patlayıcı madde ve silahların imal veya temin edildiği, depolandığı bir ülke haline gelmiştir. Bulgaristan’ın coğrafi konumu sayesinde kara veya deniz yoluyla silah, mühimmat ve komitecilerin Osmanlı topraklarının pek çok noktasına nakli ve girişleri mümkün olmuştur. Ayrıca Bulgaristan, Ermeni komitecilerin askerî eğitim aldıkları ve talim yaptıkları bir bölge olmuştur. Dolayısıyla komitelerin İstanbul ve Anadolu’daki faaliyet ve eylemleri için Bulgaristan en önemli lojistik merkez olmuştur.”