Yazar: UĞUR AKPINAR
Danışman: YRD. DOÇ. DR. SEDA ALTUĞ; PROF. DR. NADİR ÖZBEK
Yer Bilgisi: Boğaziçi Üniversitesi / Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü
Konu: Tarih
Yüksek Lisans Tezi (2020)
Özet: “Bu tez dönemin Adana valisi Cemal Paşa tarafından 1909 Adana katliamları nedeniyle yetim kalan Ermeni kız ve erkek çocukları için Adana'da kurulan Dârüleytâm-ı Osmânî kurumunun tarihini incelemektedir. Temelleri 1909 yılında atılan bu yetimhane, 1911 yılında 500 Ermeni yetim çocuğun eğitimi ve bakımı için resmen açılmıştır. Açılışından kısa bir süre sonra Müslüman yetimler de yetimhaneye yerleştirilmiş ve böylece çok dinli ve çok kültürlü bir kurum haline gelmiştir. Bu tez, yetim kalan Ermeni çocukların tarihsel rollerine vurgu yaparak, yerel yetkililerin, Osmanlı Ermenilerinin ve İttihat ve Terakki'nin yetimhanenin açılmasına yönelik görüş ve tutumlarını göstermeye çalışıyor. Bu tez 1909 yılından 1911 yılına kadar okulun kurulmasını sağlayan süreç ile ilgili kapsamlı bir resim çizerken, bu kurumun insani kaygılardan daha çok politik nedenlerle kurulduğunu iddia etmektedir. Bu çalışma farklı gruplar arasındaki ortaklıkları, anlaşmazlıkları ve çatışmaları 1912 yılından 1914 yılına kadar yetimhanenin yönetimi ve kontrolü üzerine çıkan tartışmalar üzerinden gösterir. Ayrıca, bu tez 1914-1918 arasındaki döneme odaklanarak hükümetin değişen ideolojik, sosyal, ve ekonomi politikalarının yetimhane üzerindeki etkilerini göstermeye çalışıyor. Bu tezde kullanılan birincil kaynaklar Osmanlı arşiv belgeleri, misyoner ve konsül raporları, anılar, gazeteler, vilayet bütçeleri ve nizamnamelerdir.”