Osmanlı Hükûmeti
İçişleri Bakanlığı
Emniyet Genel Müdürlüğü
Genel :44316
Özel :23
Şube :2
Osmanlı Ordusu Başkomutanlığı
Gizli
2 nci Şubeden yazılan 23 Ocak 1916 tarihli ve 9835 numaralı tezkereye cevaptır. Amerika’da oturan Ermeniler tarafından, Osmanlı topraklarında bulunan Ermenilerin ihtiyacı için gönderilen paraların ne yolla geldiğinin ve kimlerin aracılığıyla Ermenilere dağıtıldığının araştırılarak bildirilmesi, gerekli illere ve bu illere bağlı olmayan sancaklara tebliğ edilmişti.
Bu konuda cevaben gelen yazıların özetlerini içeren cetvel, Ek olarak yüksek makamlarına gönderilmiştir. Bundan sonra Ermenilere, ancak hükûmet memurları aracılığı ile ve yerel yöneticilerin gözetimi altında para dağıtılması ve bunun dışında dağıtıma izin verilmemesi gerektiği, illere genelge ile tebliğ edilmiştir. Bu konu hakkındaki emir ve kesin karar Başkomutanlık makamına aittir.
25 Mart 1916
İçişleri Bakanı
Talât
Osmanlı Ordusu Başkomutanlığı
28 Ocak 1917
İçişleri Bakanlığına
Cevap
Yalnız düşman devletler uyruklarına ve mülkiye memurları aracılığı ile para dağıtılacaktır. Ermenilere gizliden para dağıtılmasına izin veren veya bundan hemen haberi olan memurların şiddetle cezalandırılmalarını ve sonucun bildirilmesini rica ederim.
Adana İli:
Amerika’dan gelen paraların, Haçin1 Amerikan Okulu Müdiresi Misvon Vantelli, Kumpanya Hekimi Ermeni Protestanı Filib, Adana’da Amerikan uyruklu Hekim Hasi tarafından Ermenilere dağıtılmakta olduğu anlaşılmıştır.
Halep İli:
Amerika’dan gelen paranın, Halep Amerikan Konsolosu tarafından Ermenilere dağıtıldığı anlaşılmıştır.
Elazığ İli:
Elazığ’da Alman Müesseseleri Müdürü Mösyö Ahman tarafından Amerikan Konsolosu ve Amerikan Misyoneri Mister Riger aracılığıyla Ermenilerin muhtaç ve fakirlerine para dağıtıldığı ve bu paranın Amerika’dan geldiğinin yerel haberlerden anlaşıldığı.
Diyarbakır İli:
Ermenilerin ihtiyacı için Amerika’dan para gönderilmediği anlaşılmıştır.
Trabzon İli:
Trabzon Amerikan Okulu Müdürü Mister Klarkorde aracılığıyla Ermenilere Amerika’dan para geldiği ilgili yerden bildirilmiştir.
Konya İli:
Posta ve banka aracılığıyla gelen paraların, Hekim Dad tarafından Ermenilere verilmekte olduğu vilayetin verdiği bilgiden anlaşılmıştır.
Bursa İli:
Bursa Amerikan Okulu öğretmenlerinden Madam Alen adına Amerika’dan gelen paraların, söz konusu bayan tarafından Ermenilere dağıtıldığı yerinden bildirilmiştir.
Ankara İli:
Merzifon Amerikan Koleji’nden gelen özel memur tarafından Ermenilere para verilmekte olduğu anlaşılmıştır.
Eskişehir:
Eskişehir Amerikan Kız Okulu Öğretmeni Kagosyan ve Katolik Delege Vekili Agop tarafından Ermenilere para verilmekte olduğu anlaşılmıştır.
Afyonkarahisar:
Ermenilere verilmek için Amerika’dan para gelmediği bildirilmiştir.
Kayseri:
Amerikan din yayıcıları tarafından hapishanedeki Ermenilere para verildiği yerinden bildirilmiştir.
Zor:
Amerika’dan Ermenilere dağıtılmak üzere henüz ne bir kimsenin ve ne de paranın geldiği anlaşıldı.
Maraş:
Mister Vedli ve Laymin adlarına, İstanbul’dan Amerikalı Pit tarafından gönderilen paraların, söz konusu kişiler tarafından Ermenilere dağıtıldığı anlaşılmıştır.
Samsun:
Amerika’dan para gelerek dağıtılıp dağıtılmadığı anlaşılamamıştır.
Niğde:
Amerika’dan, Niğde sancağına para gelmediği ve Ermenilere de dağıtılmadığı anlaşılmıştır.
İzmit:
İzmit sancağındaki Ermenilere para dağıtıldığı anlaşılamamış ise de Amerika’daki Ermenilerin İstanbul’da Pit tarafından gönderildiği ve buna Beyoğlu’nda Singer Şirketi Şubesinde çalışan Gregor Kasbaryan’ın yol gösterdiği ilgili yerden bildirilmiştir.
Kütahya:
Kütahya’da Bakkal Agopyan’a İstanbul Tahtakale’de Cedidhan’da bulunan kardeşi Ermenak Yagopyan tarafından para gönderildiği ve başka Ermenilere para dağıtıldığına dair bilgi olmadığı anlaşılmıştır.
