Yazar: NAGİF HAMZAYEV
Danışman: PROF. DR. ERDAL AÇIKSES
Yer Bilgisi: Fırat Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Anabilim Dalı
Konu: Tarih
Doktora Tezi (2018)
Özet: “Bu çalışma, 19. yüzyılın sonlarından günümüze Ermeni siyasi düşüncesi ve siyasi partiler konusunu ele almaktadır. Çalışmada 19. yüzyılın sonlarında Osmanlı ve Rusya İmparatorluğu’nda yaşanan siyasi, ekonomik ve güvenlik olaylarına açıklık getirilmiştir. Bu dönemde, Ermeni siyasi düşüncesinde kilisenin rolü, önemi ve faaliyetleri, Ermeni siyasal düşüncesinde milliyetçilik, sosyalizm ve terör anlayışının ortaya çıkması ve 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı Devleti’nde Ermenilerin siyasallaşma sürecini başlatmalarına paralel olarak devlete karşı isyan ve kalkınmalarına değinilmiştir. Bu dönemde kurulan ilk siyasi partiler olan Armenekan Partisi’nin, Hınçak (Sosyal Demokrat Hunçakyan) Partisi’nin, Ermeni Devrimci Federasyonu (Taşnaksutyun) Partisi’nin kurulması süreci araştırılmıştır. 19. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan yeni siyasi gelişmelere, sosyalist ideolojisinin Avrupa ve bölge devletlerinde daha geniş yayılmasına, bunun Osmanlı Devleti sınırları içerisinde yaşayan gayrimüslim olarak bilinen Ermeniler üzerindeki etkisine, onların siyasi olarak örgütlenme sürecine değinilmiştir. Bundan başka, I. Dünya Savaşı ve sonrasında Osmanlı Devleti’nin doğusunda, Rusya’nın güney sınırlarında yaşanan olaylar üzerinde durulmuş, Ermenilerin Osmanlı Devleti’ne karşı tutumlarına açıklık getirilmiştir. Çalışmada ayrıca; Birinci Ermenistan Cumhuriyeti’nin kurulması ve sonrasında yaşanan siyasi mücadele, Ermenistan Cumhuriyeti’nin dış ve güvenlik politikası, Türkiye ve Azerbaycan politikası incelenmiştir. Çalışmada, 1918-1920 yılları arasında Güney Kafkasya’daki siyasi ve askeri durum, Ermenistan Cumhuriyeti’nin Bolşevik Rusya tarafından işgal edilmesi, Sovyet Ermenistan’da Komünist yönetim, Sovyet Ermenistan’ın ekonomik durumu ve dönemin siyasi gelişmeleri ayrıntılı şekilde araştırılmıştır. Çalışmanın ana konusu olan 20. yüzyılda Ermenistan’ın bağımsızlığının ilan edilmesi ve çok partili sisteme geçiş süreci, Ermenistan’da iktidar uğrunda mücadele ve Ermenistan’da siyasi partilerin kurulması ve faaliyetleri araştırılmıştır.”