Bu dönemin en temel özelliği Ermeni sorununun Osmanlı’nın iç dinamiklerini ilgilendiren bir mesele olmaktan çıkıp uluslararası bir hale gelmesidir. Bu çerçevede, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı yahut yaygın bilinen ismiyle 93 Harbi sonrası imzalanan Ayastefanos Antlaşması’nın 16. ve Berlin Antlaşması’nın 61. Maddesi başat önemdedir. Bu maddelerle Osmanlı Devleti, Vilayet-i Sitte’de özell...

Ermeni Sorunu, 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı’nın akabinde imzalanan önce Ayastefanos daha sonra Berlin Antlaşması’yla uluslararası bir boyut kazanmıştır. Antlaşmada yer alan 61. Madde bu açıdan çok önemlidir....

İngiliz konsolosları Osmanlı’ya ve Müslümanlara karşı nasıl davranacakları, devlete karşı neden harekette bulunmaları gerektiği hususlarında Ermenilere yönlendirmelerde bulunur....

1827-28 savaşı akabinde Ruslar Osmanlı’nın Orta Asya’ya açılan kapısı Güney Kafkasya’ya Gürcü ve Ermenileri yerleştirdi ve Osmanlı’nın Orta Asya’yla toprak temasını kesmeyi amaçladı. Doğu Anadolu’dan ve İran’dan gerçekleştirilen bu Ermeni göçü sebebiyle ortak yaşam kültürü bozulmaya başladı....

1895-96 sürecinde Anadolu’da yirmiye yakın yerde Ermeniler tarafından isyan provaları gerçekleştirildi. Bu provalar kontrol altına alınmış olsa da birçok Ermeni komitacı bir isyanla sonuca ulaşabilecekleri fikrini benimsendi. Osmanlı Devleti ise bu durumun vahametini kavrayamadı....

Ermenilerin çeteleri İran sınır şehirlerinden Van'a, Ağrı'ya, Doğu Beyazıt'a Osmanlı'nın aleyhine silah kaçakçılığı yapıyordu. Bu silahların birazı Rusların sayesinde, diğerleri de Ermenilerin kendi gayretleri sayesinde Osmanlı toprağına giriyordu....